Pałuki, to ziemia leżąca na terenach województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego. Nigdy nie była samodzielną prowincją, pozostając w granicach większych administracyjnie krain. Pałuczanie określali swą odrębność społeczną i kulturową za pomocą języka, stroju, kuchni, obyczajów i obrzędów świątecznych itd., nie dbali jednak o uwiecznianie swej kultury. W czasach uprzemysławiania wsi dawne społeczności zaczęły zanikać, zanikała także kultura pałucka. Zdawać by się mogło, że to co jeszcze przed kilkudziesięciu laty było stałym elementem życia na Pałukach, popadnie w zapomnienie.
Od kilku lat jednak kultura Pałuczan przeżywa swoisty renesans. Dzieje się to dzięki nieustannym wysiłkom grupy ludzi oraz instytucji oświatowo-edukacyjnych przywracających pamięć o kulturze
i społeczeństwie Pałuk. Jedną z nich jest Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin, która od wielu lat organizuje Powiatowy Konkurs Gwary Pałuckiej pod nazwą „Gwara pałucka - Ocalić od zapomnienia”.
W dniach 26 i 17 listopada 2014 roku odbył się konkurs szósty z kolei. Rywalizacja rozegrała się w następujących kategoriach – dnia pierwszego szkoły podstawowe (z podziałem na grupy klas I-II i IV –VI), w dniu drugim gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne i kategoria Open, kwalifikująca do konkursu osoby dorosłe. Po raz pierwszy w historii konkursu w szranki stanął przedszkolak.
Liczba uczestników konkursu wzrosła w stosunku do roku ubiegłego. W rywalizacji udział wzięły 44 osoby, w tym 33 uczniów z 9 szkół podstawowych i jeden przedszkolak, 9 gimnazjalistów z 4 szkół, oraz dwie osoby dorosłe. Zawodnicy reprezentowali Przedszkole nr 3 w Barcinie, szkoły podstawowe z Słębowa, Januszkowa, Piechcina, Mamlicza, Świątkowa, Janowca Wlkp, Gąsawy, oraz SP 1 i SP 2 z Barcina, a także gimnazja – Barcina, Piechcina, Gąsawy oraz Janowca Wlkp. Do kategorii Open zaliczono 2 osoby, w tym jedną z grupy teatralnej UTW, działającej przy barcińskim Miejskim Domu Kultury .
W Jury konkursu zasiedli: Mirosław Binkowski, sprawujący funkcję przewodniczącego komisji, Sławomir Różański, zastępca Burmistrza Barcina, Artur Jakubowski, dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Barcinie, Teresa Wilk, Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej w Barcinie oraz Elżbieta Pałka. Komisja konkursowa przy ocenie uczestników brała pod uwagę przede wszystkim umiejętność posługiwania się gwarą, poprawność i staranność interpretacji, pamięciowe opanowanie utworu oraz ogólny wyraz artystyczny.
Uczestnicy konkursu mieli możliwość występów indywidualnych, jak i inscenizacji grupowych. Zaprezentowali utwory poetyckie i prozatorskie autorstwa Mirosława Binkowskiego, zaczerpnięte z jego publikacji „Mój słownik gwary pałuckiej” oraz „Kupa śmiychu po pałucku”. Nagrodami dla laureatów, ich opiekunów i pozostałych uczestników konkursu były książki i gadżety ufundowane przez Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy Barcin, Starostwo Powiatowe w Żninie oraz Burmistrza Barcina. Dodatkowo pani Teresa Wilk wzorem lat ubiegłych ufundowała dodatkowa nagrodę dla najmłodszego uczestnika konkursu.
VI Konkurs Gwary Pałuckiej stał na bardzo wysokim poziomie. Uczestnicy wszystkich kategorii wykazali się nie tylko dobrym opanowaniem tekstu, i dużymi umiejętnościami mówienia gwarą, wzbogacili też swoje występy w kwestii artystycznej. Jury miało okazję wysłuchać piosenki po pałucku przy akompaniamencie gitary, obejrzeć mini spektakl teatralny z bogactwem scenografii i rekwizytów, podziwiać kostiumy, wymowną gestykulację i mowę ciała deklamujących. W obu dniach komisja sędziowska miała duży problem z wybraniem zwycięzców oraz wyróżnionych. W wyniku burzliwych dyskusji gremium sędziowskie ogłosiło swoje decyzje.
Kategoria klas I-III szkół podstawowych:
1 miejsce – Nadia Pietraszewska, SP w Janowcu;
2 miejsce – Aleksandra Wielgórka, SP w Mamliczu;
3 miejsce – Nikodem Rydlewski, SP 2 w Barcinie;
Wyróżnienie – Wiktoria Wielgosz, SP Gąsawa.
Nagrodę dla najmłodszego uczestnika konkursu odebrała Kaja Moritz z Przedszkola nr 3 w Barcinie. Uhonorowana została również nauczycielka przygotowująca laureata, Halina Miazek z SP w Janowcu.
Kategoria klas IV-VI szkół podstawowych:
1 miejsce – Zuzanna Jędrzejczak, SP w Janowcu;
2 miejsce – Marta Wicińska, SP w Świątkowie;
3 miejsce – Kacper Gałązka, SP 1 w Barcinie;
Wyróżnienie – Jakub Wojtacki, SP Piechcin.
Nagrodę dla nauczyciela otrzymała Małgorzata Jurska z SP w Janowcu.
Kategoria uczniów gimnazjów oraz szkól ponadgimnazjalnych:
1 miejsce – Izabela Marczak, Gimnazjum nr 1 w Barcinie;
2 miejsce – Kaja Kędziora, Gimnazjum w Janowcu;
3 miejsce – Nicole Jarzynowska, gimnazjum nr 2 w Piechcinie;
Wyróżnienie – Jagoda Orzechowska i Mateusz Mikulski, Gimnazjum nr 2 w Piechcinie.
Nagrodę dla nauczyciela przygotowującego laureata do konkursu odebrała Marzena Wolska z Gimnazjum nr 1 w Barcinie.
W kategorii Open zwycięzcą ogłoszono Mirosławę Wiśniewską z Uniwersytetu Trzeciego Wieku, drugie miejsce zajęła Małgorzata Turzyńska-Szczepańska.
Tradycją stało się, że na koniec zmagań pan Mirosław Binkowski odczytuje jeden ze swoich wierszy, tak też się stało. Miłym akcentem tegorocznego konkursu była obecność Pani Jadwigi Dziurgieli, hafciarki pałuckiej, oraz Pana Krzysztofa Leśniewskiego, popularyzatora kuchni Pałuczan. Pani Jadwiga w czasie obrad jury umiliła oczekiwanie mini wykładem o stroju i hafcie pałuckim, po czym pan Krzysztof opowiedział
o specyfice pałuckich kulinariów. Uczestnicy, widzowie oraz goście konkursu mieli również okazję spróbować wykonanego przez pana Krzysztofa pałuckiego smalcu z marchwią, otrzymali również mini książeczkę z kilkoma przepisami.
W podsumowaniu konkursu Pani Dyrektor Biblioteki Grażyna Szafraniak, przewodniczący jury Pan Mirosław Binkowski oraz Zastępca Burmistrza Barcina Pan Sławomir Różański podziękowali uczestnikom oraz nauczycielom za ich wysiłek włożony w przygotowanie do konkursu. Podkreślili, że w rywalizacji w tego typu konkursach nie ma zwycięzców i przegranych - zwycięstwem samym w sobie jest to, że ratuje się od zapomnienia dziedzictwo miejsca, z którego pochodzimy – Pałuki.
Olga Gralak-Ćwikła
{jcomments on}
