Biblioteki publiczne pełnią w społeczności lokalnej zarówno rolę podstawowych instytucji kultury, jak i wspomagają edukację społeczeństwa.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Barcinie od lat cieszy się dużym uznaniem wśród mieszkańców gminy, w środowisku spełnia bardzo ważną rolę w dziedzinie upowszechniania kultury. W 2007 roku minie 60 lat odkąd barcińska biblioteka służy społeczności miasta.
Historia biblioteki
Biblioteka w Barcinie sięga swoimi tradycjami do I połowy XX wieku, kiedy to na terenie miasta Jakub Wojciechowski rozpoczął „pożyczanie” swoich książek mieszkańcom Barcina. Po wojnie w 1947 roku, po otrzymaniu od ówczesnego burmistrza szafy, Wojciechowski przekazał miastu swoich 220 książek i został pierwszym bibliotekarzem.
Pierwszą siedzibą Biblioteki był jeden pokój w Przedszkolu Miejskim, przy ulicy 4-go Stycznia 9. W pierwszym roku działalności ze zbiorów bibliotecznych skorzystało 98 mieszkańców, którzy wypożyczyli 921 książek.
W 1957 roku biblioteka zmieniła swoją siedzibę i została przeniesiona do bardzo małego lokalu o powierzchni 38 m2, przy ulicy 4-go Stycznia 1. Przeniesienie placówki do centrum miasta wpłynęło pozytywnie na rozwój czytelnictwa w mieście.
Pierwszym kierownikiem biblioteki była nauczycielka miejscowej Szkoły Podstawowej - Jadwiga Leszczyńska. Jej następczynią od 1950 roku została Teresa Wiśniewska. Od 1952 roku kierownictwo biblioteki przejęła Maria Czajkowska, która pracowała do 1957 roku. Następnie kierownikiem biblioteki na 4 miesiące została Elżbieta Kończal z Szubina. W styczniu 1958 roku na kierownika biblioteki powołano Elżbietę Pankowską, która prowadziła placówkę przez 32 lata. Od stycznia 1991 roku do chwili obecnej, dyrektorem barcińskiej biblioteki jest Grażyna Szafraniak.
W 1951 roku powstała pierwsza filia biblioteczna przy ulicy Mogileńskiej. W Filii nr 1 pracowały: Krystyna Harmider, Irena Betyna, Stanisława Ciesielska oraz Łucja Polak. Od 2005 roku filią nr 1 kieruje Anna Zielińska.
Kolejna filia została utworzona w Mamliczu w 1957 roku. Od chwili powstania do roku 2014 prowadziła ją Danuta Łożyńska, a od tego czasu do chwili obecnej Edyta Dypolt.
Trzecia filia rozpoczęła swą działalność w 1960 roku w Piechcinie i była prowadzona przez Janinę Łapińską, a następnie przez Alfredę Błoch do roku 1991, kiedy to przejęła ją Mariola Zelek.
Wszystkie filie przejęły zbiory po Gromadzkich Bibliotekach. Po kilku przeprowadzkach piechcińska filia w 2010 roku ostatecznie została przeniesiona do nowo wybudowanego obiektu przy ulicy 11 listopada 1c. Budowa biblioteki w Piechcinie sfinansowana została z budżetu Gminy, a poniesione koszty były wkładem własnym w projekcie pn. „Rozbudowa bazy bibliotecznej na terenie Gminy Barcin”.
Nowa siedziba Filii w Piechcinie
21 maja 1969 roku Zarządzeniem Przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy barcińska biblioteka zyskała patrona - Jakuba Wojciechowskiego. W 1973 roku zmieniono nazwę biblioteki z Biblioteki Miejskiej na Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy Barcin im. Jakuba Wojciechowskiego.
Po raz trzeci Biblioteka zmieniła swoją lokalizację w lipcu 1974 roku. Przeniesiono ją do budynku po Urzędzie Miasta i Gminy przy ulicy Wyzwolenia 11, gdzie zajmowała niecałe 70 m2.
Dzięki długotrwałym staraniom Elżbiety Pankowskiej, biblioteka otrzymała dodatkowe pomieszczenie o powierzchni 27 m2, w którym w 1983 roku został utworzony Oddział dla dzieci.
Biblioteka to nie tylko wypożyczanie książek, ale podejmowanie też innych inicjatyw, czego przykładem jest zawiązany w 1975 roku kolektyw redakcyjny gazetki ściennej „Pogłos”, działający przy Bibliotece Miejskiej. Gazeta informowała mieszkańców o bieżących wydarzeniach miasta oraz promowała artystów i twórców z terenu gminy. Redaktorem gazety był Czesław Cieślak.
W 1994 roku dzięki przychylności władz samorządowych powiększyła się baza lokalowa biblioteki i została wzbogacona o nowy sprzęt biblioteczny. Książnicę przeniesiono do pawilonu przy ulicy Lotników 13. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin zajmowała powierzchnię 280 m2, na którą składały się: wypożyczalnia i czytelnia dla dorosłych, oddział dla dzieci, magazyn i część biurowa.
Zdjęcie dawnego budynku BPMiG w Barcinie
Od 2004 roku prowadzona jest komputeryzacja biblioteki. W 2006 roku dzięki programowi IKONKA czytelnicy mogli bezpłatnie korzystać z Internetu.
Ważnym dniem, który wpisał się w karty historii biblioteki był 28 maja 1997 roku, kiedy to obchodzono jubileusz 50–lecia powstania barcińskiej książnicy.
Kolejną przełomową datą w dziejach biblioteki stał się dzień 1 stycznia 2006 roku. Od tego dnia Uchwałą Rady Miejskiej w Barcinie biblioteka zyskała status instytucji kultury.
31 maja 2007 roku odbyła się uroczystość z okazji jubileuszu 60-lecia powstania barcińskiej biblioteki. Gościem specjalnym był Dr Jerzy Krzyś, który w czasie uroczystości jubileuszowych został uhonorowany przez władze Barcina tytułem Zasłużony dla Gminy Barcin.
W 2010 roku bibliotece przyznano Doroczną Nagrodę Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej za realizację lokalnych inicjatyw kulturalnych.
Dzięki przystąpieniu do ogólnopolskiego projektu Program Rozwoju Bibliotek w 2011 roku placówka pozyskała nowy sprzęt komputerowy oraz bezpłatne szkolenia dla kadry bibliotecznej.
W 2011 roku władze samorządowe podjęły decyzję o budowie nowej biblioteki w Barcinie. Zostały przeznaczone środki finansowe na wykonanie projektu architektonicznego budynku biblioteki, a z początkiem 2012 roku aktem notarialnym Urząd Miejski w Barcinie przekazał bibliotece grunt pod budowę nowej siedziby. W tym samym roku biblioteka złożyła wniosek do wieloletniego programu Kultura+, Priorytet „Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek", który zakładał budowę nowej biblioteki. W czerwcu 2012 roku otrzymaliśmy od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pozytywną informację o uzyskaniu dotacji 1.000.000,00 zł na realizację projektu „Rozbudowa bazy bibliotecznej na terenie Gminy Barcin”, którego celem jest wzmocnienie potencjału i roli gminnych bibliotek publicznych poprzez przekształcenie ich w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz ośrodki życia społecznego. Całe zadanie realizowane w latach 2010 – 2013 opiewało na kwotę ponad dwa i pół miliona zł i zakładało budowę oraz wyposażenie biblioteki w Piechcinie i Barcinie.
16 sierpnia 2012 roku to wyjątkowy dzień w 65 - letniej historii Biblioteki Publicznej w Barcinie. Tego dnia w Urzędzie Miejskim w Barcinie podpisano umowę dotyczącą budowy nowego budynku barcińskiej książnicy o powierzchni 757 m2 i przekazano plac budowy.
W 2012 roku utworzono też z inicjatywy biblioteki Partnerstwo „Tradycja – Kultura – Nowoczesność” na rzecz promowania kultury lokalnej.
Rok 2012 jest dla barcińskiej biblioteki rokiem szczególnym. W rankingu bibliotek „Rzeczpospolitej” i Instytutu Książki placówka zajęła dziesiąte miejsce w kraju. Wyróżniono ją jako jedyną w powiecie żnińskim.
W maju 2013 Dyrektor barcińskiej książnicy Grażynie Szafraniak przyznano tytuł Kujawsko-Pomorskiego Bibliotekarza Roku 2012. W 2013 roku biblioteka awansuje na szóste miejsce w kraju w rankingu bibliotek, zajmując tym samym pierwsze miejsce w województwie kujawsko-pomorskim.
6 listopada 2013 roku została oficjalnie otwarta nowa siedziba biblioteki znajdująca się przy ulicy Wojska Polskiego 4a.
Aktualny budynek BPMiG w Barcinie
Odtąd rozpoczął się kolejny okres w dziejach biblioteki. Nowa siedziba to okazały, nowoczesny budynek przystosowany dla osób niepełnosprawnych o powierzchni użytkowej ponad 700 m2 . W obecnej przestrzeni bibliotecznej znajdują się: czytelnia z salą konferencyjną, w której mieści się Lokalna Izba Tradycji, wypożyczalnia dla dorosłych, Oddział dla dzieci i młodzieży – z wydzielonymi miejscami dla poszczególnych grup wiekowych, a także oddzielna pracownia komputerowa oraz magazyn z zainstalowanymi regałami jezdnymi. Placówka zyskała pomieszczenia biurowe i socjalno-sanitarne. Została wyposażona w nowoczesne meble, sprzęt komputerowy i multimedialny oraz monitoring.
Dogodniejsze warunki lokalowe, wielofunkcyjne pomieszczenia pozwoliły na zwiększenie zakresu działań biblioteki. Organizujemy spotkania kulturalno-edukacyjne, uczestniczymy w wielu projektach. Na uwagę zasługują cykliczne konkursy: „Barcin Moje Miasto – Moja Mała Ojczyzna” oraz Powiatowy Konkurs Gwary Pałuckiej „Ocalić od zapomnienia-gwara pałucka”. Dużym wyróżnieniem dla naszej biblioteki był udział w telekonferencji w ramach projektu Link do przyszłości. 21 stycznia 2014 roku uczniowie barcińskiego gimnazjum i liceum, młodzież z Portugalii oraz studenci z Włoch łączyli się na żywo podczas otwarcia nowego biura Microsoft w Brukseli.
W 2014 roku uruchomiono komputerowy system rejestracji czytelników i wypożyczeń. Popularne stają się zdalne usługi on-line. Czytelnicy oprócz tradycyjnych książek mogą korzystać z audiobooków, e-booków w ramach internetowej czytelni ibuk.libra.pl i legimi, różnego rodzaju e-kursów.
W maju 2014 roku w bibliotece publicznej w Barcinie zorganizowano Wojewódzki Dzień Bibliotekarza i Bibliotek pod patronatem Marszałka Województwa Kujawsko-pomorskiego Piotra Całbeckiego.
5 lipca 2014 roku odbyło się Sympozjum z okazji 130 rocznicy urodzin patrona biblioteki, Jakuba Wojciechowskiego, połączone z wręczeniem Medalu Honorowego im. Jakuba Wojciechowskiego „Za zasługi dla Kultury Robotniczej”.
W ramach projektu realizowanego przez SBP „Wizyta za jeden uśmiech. Przyjedź, zobacz, działaj” barcińską bibliotekę odwiedzali bibliotekarze z województwa kujawsko-pomorskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. W październiku 2014 roku w rankingu bibliotek ogłoszonym przez Rzeczpospolitą i Instytut Książki nasza placówka została najlepszą biblioteką w Polsce.
W marcu 2015 roku w naszej bibliotece miała miejsce lokalna debata pod hasłem „Kompetencje przyszłości – jak rozwinąć nasze skrzydła?” realizowana przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową wspólnie z Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
W kwietniu 2015 roku barcińska książnica zwyciężyła w plebiscycie „Century 2014” w kategorii: Instytucja Roku 2014 Powiatu Żnińskiego. Dyrektor biblioteki Grażyna Szafraniak została odznaczona medalem „Zasłużony dla Kultury Polskiej” nadanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W maju 2015 roku po raz pierwszy odbyły się w czytelni biblioteki pisemne egzaminy maturalne. Tego samego roku biblioteka w Barcinie wydała w nakładzie 500 egzemplarzy swoją pierwszą publikację - tomik wierszy miejscowej poetki Zofii Jesionowskiej „Kwiaty odejdą z latem”.
28 października 2015 roku naszą bibliotekę odwiedziła Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska. W listopadzie 2015 roku biblioteka publiczna z Barcina po raz drugi zajęła I miejsce w Rankingu Bibliotek Polskich i kolejny też raz otrzymała tytuł Najlepszej Biblioteki Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Rok 2016 był rokiem wyjątkowym w dziejach barcińskiej biblioteki. 16 maja po raz drugi odbyła się debata lokalna organizowana w ramach ogólnopolskiego projektu „Rozwijamy skrzydła Polski lokalnej” pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
30 maja 2016 roku nasza instytucja została laureatem akcji prowadzonej przez Fundację Stefana Batorego Masz Głos – Masz Wybór w kategorii: Budżet Obywatelski.
2 lipca 2016 roku odbyło się Sympozjum poświęcone pamięci naszego patrona Jakuba Wojciechowskiego – polskiego klasyka w robotniczej bluzie.
W sierpniu 2016 roku TVP2 nakręciła program o barcińskiej książnicy i wyemitowała go w ogólnopolskim programie Myślnik.
Jesienią 2016 roku zrealizowano zadanie pn. „Zielone literacko-kulturalne zakątki” w ramach budżetu obywatelskiego w Gminie Barcin. Przy budynku biblioteki głównej oraz filii na ul. Kościelnej utworzono letnią czytelnię i miejsce spotkań literackich.
28 listopada 2016 roku okazał się zaszczytnym i wyjątkowym dniem w historii naszej instytucji. Tego dnia bowiem biblioteka w Barcinie otrzymała po raz trzeci z rzędu tytuł najlepszej biblioteki w Polsce w rankingu bibliotek przeprowadzanym przez Instytut Książki i Rzeczpospolitą.
15 maja 2017 roku odbyła się trzecia już z kolei ogólnopolska debata pn. „Rozwijamy skrzydła Polski Lokalnej – o tym co nas łączy - w bibliotekach”.
Również w maju 2017 roku barcińska książnica obchodziła chlubny Jubileusz 70-lecia swojego istnienia. 17 maja otwarto wystawę poświęconą historii i działalności biblioteki. 25 maja miała miejsce oficjalna uroczystość Jubileuszu, w której uczestniczyło wielu znakomitych gości, w tym Starosta Żniński Zbigniew Jaszczuk, Burmistrz Barcina Michał Pęziak wraz ze swoją zastępczynią Lidią Kowal oraz Przewodniczącą Rady Miejskiej Krystyną Bartecką, członkowie Rady Miejskiej, dyrektorzy Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, dyrektorzy placówek oświatowych i kulturalnych z terenu gminy, dyrektorzy bibliotek z sąsiednich miast i gmin – m.in. Łabiszyna, Szubina, Żnina, Gąsawy, Nakła, jak również członkowie stowarzyszeń współpracujących z biblioteką oraz liczni przyjaciele i czytelnicy biblioteki. Szczególnie miłym i niespodziewanym momentem było nadanie naszej bibliotece Medalu Honorowego im. Jakuba Wojciechowskiego „Za zasługi dla Kultury Robotniczej” przez Społeczną Kapitułę Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Bydgoszczy. Ponadto bibliotece w Barcinie przyznano Laur Żnińskiego Towarzystwa Kultury, zaś Dyrektor biblioteki, Grażyna Szafraniak, otrzymała Srebrną Odznakę Zasłużonego dla Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.
Na przestrzeni 70 lat biblioteka publiczna w Barcinie stała się prężnie działającą instytucją kultury. I dzisiaj może poszczycić się piękną metryką i dorobkiem.
