10 sierpnia 2016 roku w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Barcin odbył się kolejny wykład z cyklu „Ale sztuka!”, prowadzonego przez Olgę Gralak-Ćwikła. Cykl zapoczątkowany został na początku roku prelekcją na temat sztuki starożytnej; w późniejszym czasie odbyły się także wykłady o sztuce średniowiecza oraz renesansu.
Po wyczerpaniu renesansowych źródeł inspiracji artyści poszukiwali nowych środków wyrazu i nowej porządkującej myśli. Takich impulsów dostarczył niewątpliwie Sobór Trydencki obradujący w latach 1545 – 1563, który uważa się za początek kontrreformacji. Jednym z głównych postulatów soborowych był ten, aby sztuka wprzęgnięta została w służbę wiary i przemawiała nie tylko subtelnymi środkami do wyrafinowanych odbiorców, ale była również czytelna dla ludzi prostych. Ponieważ lud prosty był w większości niepiśmienny, sztuka miała przemawiać do wiernych dzięki emocjonalnemu napięciu, dramatyzmowi, bogactwu, ekspresyjności. Kochano się w przepychu, blasku, patosie. Dzieła odwoływały się do zmysłów, działały na fantazję, zachwycały. Były to wartości zupełnie odmienne od założeń sztuki renesansowej, pełnej harmonii, wyważonego spokoju oraz treści oddziałujących na intelekt raczej niż emocje.
Tematyka dzieł barokowych to głównie sceny religijne (przede wszystkim historia męki Pańskiej oraz żywoty świętych), jak również mitologiczne. Dużą popularnością cieszył się temat „Vanitas”, podejmujący motyw przemijania, nieuchronności śmierci, znikomości ludzkiej egzystencji. W malarstwie, szczególnie na północy Europy, uznaniem cieszyły się sceny rodzajowe, martwe natury, portrety oraz krajobrazy.
W zakresie środków formalnych barok posługiwał się intensywną kolorystyką, silnym kontrastem i światłocieniem oraz dramatyczną, zagęszczoną kompozycją, konstruowaną za pomocą skośnych, dynamicznych linii. W malarstwie i rzeźbie panowały realistyczny modelunek postaci oraz duży ładunek emocjonalny scen. W architekturze dominujący jak dotąd plan bazyliki ustąpił miejsca planom o kształcie koła bądź owalu z wieloma kaplicami; fasady budowli stały się dekoracyjne i bardzo dynamiczne.
Barok jako styl w sztuce zaczął zanikać ok. 1720 roku, ustępując miejsca frywolnemu i wyrafinowanemu rokoko. Po rokoko nastało oświecenie, które będzie tematem kolejnego wykładu. Już teraz serdecznie zapraszamy.
Po wykładzie głos zabrała jedna z jego uczestniczek, Pani Jadwiga Stróżykiewicz, która opowiedziała zebranym o swoim projekcie złożonym do Budżetu Obywatelskiego, a który dotyczy budowy pomnika Jakuba Wojciechowskiego, barcińskiego pamiętnikarza, laureata Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury z 1935 r. ,patrona i założyciela naszej biblioteki.
Olga Gralak-Ćwikła
